Για την ανάγκη της αρχαιολογικής εποπτείας σε ανασκαφές, εκσκαφές, αυτοψίες, και της εργασίας των αρχαιολόγων με αξιοπρεπείς όρους

Επαναλαμβάνοντας την πάγια θέση μας (η οποία εξάλλου έχει κατατεθεί και με πρόσφατα έγγραφά μας προς το ΥΠΠΟΑ και τις ΕΦΑ) και με αφορμή νέες καταγγελίες που πιστοποιούν ότι μια σειρά σχετικών προβλημάτων δεν έχει αναιρεθεί, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (Σ.ΕΚ.Α.) απευθυνόμενος σε όλους τους συμβασιούχους αλλά και τους μόνιμους συναδέλφους, διεκδικεί στην πράξη και επισημαίνει ξανά με έμφαση -αυτό που θα έπρεπε να θεωρείται- το αυτονόητο: την επιτακτική ανάγκη παρουσίας αρχαιολόγου σε κάθε ανασκαφή, εκσκαφή, αρχαιολογική αυτοψία. Να μην επιτρέπουν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων να υπάρχει σκάμμα χωρίς αρχαιολόγο, εργασία σκαπτικών μηχανημάτων χωρίς αρχαιολογική επίβλεψη, εργαζόμενος αρχαιολόγος χωρίς διασφαλισμένους αξιοπρεπείς όρους εργασίας.

α) Πρωτίστως σε περιπτώσεις ιδιωτικών εταιρειών εγκατάστασης δικτύων κοινής ωφέλειας, ή αντιμετώπισης βλαβών, αλλά όχι μόνο, έχει παρατηρηθεί η πραγματοποίηση εργασιών με ανεπαρκή εκσκαφική επίβλεψη. Οι ΙΔΟΧ συνάδελφοι καλούνται συχνά από τους εργοδότες τους να παρακολουθήσουν πολλά μέτωπα, εκσκαφές οι οποίες ενίοτε έχουν μεγάλη χιλιομετρική απόσταση η μία από την άλλη, και εξοντωτικά καθημερινά προγράμματα εργασιών -αντικειμενικά αδύνατο να υλοποιηθούν χωρίς να υπάρξει θέμα ασφάλειας είτε για τις αρχαιότητες είτε για τους αρχαιολόγους. Ζητάμε από τις ΕΦΑ να μην υποκύπτουν στις πιέσεις των εργολάβων (οι οποίοι πάντοτε ζητούν τον μικρότερο δυνατό αριθμό εργαζομένων, και τη μέγιστη δυνατή εντατικοποίηση της εργασίας των τελευταίων) και να επιμένουν στην απαίτηση προσλήψεων με ικανό αριθμό προσωπικού. Θεωρούμε ότι δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε για τους κινδύνους που γεννά τόσο για τις αρχαιότητες όσο και για τους ίδιους τους αρχαιολόγους, η εντατικοποίηση των όρων εργασίας μας.

β) Χωρίς να υποτιμούμε στο ελάχιστο τις ικανότητες και την εμπειρία πολλών ΙΔΟΧ, ΙΔΑΧ, ή μονίμων συναδέλφων μας άλλων ειδικοτήτων (φύλακες, εργατοτεχνίτες, συντηρητές, κλπ.), καλούμε τους προϊσταμένους των Εφορειών Αρχαιοτήτων και τους μόνιμους/ΙΔΑΧ υπευθύνους περιοχών, αφενός να μην παραβιάσουν το εργασιακό πεδίο και τα εργασιακά δικαιώματα της ειδικότητας του αρχαιολόγου, αφετέρου να προστατεύσουν τις αρχαιότητες με την επιλογή, σε κάθε περίσταση, της κατάλληλης ειδικότητας: ο εντοπισμός, η αρχαιολογική αυτοψία ή επίβλεψη, η παρακολούθηση εκσκαφής, η διενέργεια ανασκαφής, η αρχαιολογική τεκμηρίωση και καταγραφή, είναι ο πυρήνας της εργασίας και της ευθύνης του αρχαιολόγου, και δεν θεωρούμε σε καμία περίπτωση θεμιτή όσο καλοπροαίρετα κι αν αυτή γίνεται, την υποκατάσταση της ειδικότητάς μας με οποιαδήποτε άλλη.

Διεκδικώντας το δικαίωμά μας να εργαστούμε στο αντικείμενό μας, επισημαίνουμε ταυτόχρονα ότι, όπου υπάρχει αρχαιολογική επίβλεψη, ο εντοπισμός αρχαιοτήτων πολλαπλασιάζεται. Δεν θέλουμε να υποχρεωνόμαστε σε καταγγελίες για ΕΦΑ οι οποίες τείνουν να καταργήσουν την επιλογή της ειδικότητας του αρχαιολόγου σε αρχαιολογικές αυτοψίες και επιβλέψεις.

γ) Αντικείμενο της εργασίας του αρχαιολόγου αποτελεί η προστασία και ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας, η οποία δεν αποτελεί και δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζεται σαν αντικείμενο εργολαβίας. Η αρχαιολογική εργασία έχει επιστημονικό χαρακτήρα και δεν μπορεί να παραδίδεται ως έργο και κατ’ αποκοπή. Οι αρχαιολόγοι δεν είναι εργολάβοι, αλλά εργάζονται ως μισθωτοί υπάλληλοι με σύμβαση εξαρτημένης σχέσης εργασίας, με το ωράριο και τους κανονισμούς της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, πραγματοποιώντας την ίδια εργασία με το μόνιμο προσωπικό της. Προσλαμβάνονται με τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων, από την οποία και εποπτεύονται και στην οποία αναφέρονται, όπως ορίζει η νομοθεσία, η οποία και καταστρατηγείται με τη σύναψη συμβάσεων έργου.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ν3028/2002 «για τη διενέργεια σωστικής ανασκαφής ορίζεται από την Υπηρεσία αρχαιολόγος που έχει τουλάχιστον τριετή ανασκαφική εμπειρία», και επιπροσθέτως σύμφωνα με τον Ν4072/2012 «Η πρόσληψη του προσωπικού γίνεται από τον Κύριο του Έργου έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων περιφερειακών Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, και προσλαμβάνεται από αυτόν». Μάλιστα, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση 493/2006 του Δ΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ρητά εξαιρούνται οι αρχαιολόγοι από τη δυνατότητα σύναψης σύμβασης έργου (συνημμένο). Το αίτημα για εργασία με έκδοση Δελτίου Παροχής Υπηρεσιών αποτελεί παράβαση του Αστικού Κώδικα, όπου στο άρθρο 648 δίδεται η έννοια της Σύμβασης εργασίας και στο άρθρο 681 η έννοια της σύμβασης έργου.

Ζητάμε από τις ΕΦΑ να γίνουν σύμμαχοί μας στην προάσπιση της εργασίας μας, και να μην επιτρέπουν με κανέναν τρόπο την υπόσκαψη της μορφής και των όρων της εργασίας μας, καθώς και απολαβών που προκύπτουν από αυτή.

Ζητάμε από τους συμβασιούχους αρχαιολόγους να μη δέχονται να εργαστούν με όρους κατώτερους από αυτό που έχουμε αποδεχτεί ως τυπικά σύννομο, δηλαδή τους όρους της αυτεπιστασίας ή της ΣΣΕ μας, ανάλογα με το αρχαιολογικό έργο.

δ) Πατώντας στο έδαφος της ανεργίας των αρχαιολόγων, οι κύριοι και οι ανάδοχοι των έργων (στα οποία απαιτείται η παρουσία αρχαιολόγων), όσο και οι εμπλεκόμενοι εργολάβοι, εμφανίζονται συχνά απρόθυμοι να συνεργαστούν με τους έκτακτους αρχαιολόγους, να συμφωνήσουν και να καταβάλουν τους προβλεπόμενους μισθούς, να διασφαλίσουν πλαίσιο και όρους εργασιών που θα προστατεύσει τις αρχαιότητες αλλά και τους εργαζομένους.

Μάλιστα, συνδιαλεγόμενοι με τις οικείες Εφορείες Αρχαιοτήτων, οι εργολάβοι δεν διστάζουν να ζητήσουν από αυτές να υποδείξουν άλλους (πιο οικονομικούς) συμβασιούχους αρχαιολόγους, δηλαδή αρχαιολόγους που, υπό την πίεση της οικονομικής συγκυρίας, θα αποδεχτούν να εργαστούν με αμοιβή μικρότερη της νόμιμης. Οι εργολάβοι, δηλαδή, ζητούν τη συνεργασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην παράκαμψη και αντικατάσταση των συναδέλφων εκείνων που αγωνίζονται να προστατέψουν το δικαίωμά τους στην αξιοπρεπή εργασία, και ταυτόχρονα τα συλλογικά δικαιώματα.Οι έκτακτοι αρχαιολόγοι δεν ζητούν κάτι περισσότερο από το νόμιμο, πολλοί εργολάβοι όμως, συγκαλυμμένα είτε ολοφάνερα, αμφισβητούν και επιχειρούν να παραβιάσουν τα δικαιώματα των εκτάκτων αρχαιολόγων. 

Ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων καλεί τους προϊσταμένους των Εφορειών καθώς και τους αρχαιολόγους που είναι υπεύθυνοι αρχαιολογικών περιοχών, να στηρίξουν τους έκτακτους αρχαιολόγους στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν τους προβλεπόμενους όρους και προϋποθέσεις της εργασίας τους, καθώς και τις νόμιμες απολαβές τους, σύμφωνες με τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας των εκτάκτων αρχαιολόγων ή τους όρους της αυτεπιστασίας, ανάλογα με το έργο.

493-2006, ΡΗΤΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ ΑΠΟ ΣΥΝΑΨΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΟΥ.pdf